Schoonheidsideaal in Brazilië: opblaaspop

Als je in Brazilië verblijft en  in de cultuur en de taal geïnteresseerd bent, ontkom je niet aan de telenovela’s, de Braziliaanse soaps. Meestal hebben de personages allerlei rekeningen met elkaar te vereffenen en hebben ze om de vijf minuten een woede-uitbarsting, waarbij de ruziënde partijen steeds keurig wachten tot de ander is uitgekrijst.

De Braziliaanse televisiewereld is als een gigantische machinerie. Het lijkt allemaal wat verder te gaan dan we al kennen van Hollywood. Aan de ene kant stappen gewone mensen met allerlei individuele uiterlijke kenmerken erin, en aan de andere kant, op het tv-scherm verschijnen ze als kennelijk als ideaal ervaren sjablonen. De vrouwen allemaal heel jong of zogenaamd heel jong, met allemaal even weelderig, meestal lang haar, allemaal hetzelfde rechte neusje, dezelfde geprononceerde jukbeenderen met iets ingevallen wangen, dezelfde lange kaaklijn en nadrukkelijke kin, dezelfde brede, volle lippen en dezelfde bijna griezelig ordelijke en afgeronde rijen hagelwitte tanden en kiezen. Ze hebben iets supervrouw-achtigs, alsof ze mannelijke hormonen slikken. De borsten zijn aan de grote kant en altijd even stevig,  zonder de minste neiging tot uitzakken, en de konten, die naar ieder zegt allerbelangrijkste lichaamsdelen van de Braziliaanse vrouw (omdat het de man immers alleen maar te doen is om bunda en bola, kont en voetbal) ogen allemaal even opgepompt en overdone, om te voldoen aan… ja, waaraan eigenlijk? Aan de macho-man, die uitsluitend vrouwelijke opblaaspoppen over zijn tv-scherm wil zien rondbanjeren?

Eén ding is echter ongeschonden gebleven, eigenlijk twee dingen: de ogen, die de plastische poppendokters nog altijd niet kunnen ‘verbeteren’. En vanuit alle kunstmatigheid staren die radeloze relicten van onze voortijd je aan.

In motels wordt hier niet geslapen!

Er zijn veel culturele verschillen tussen Brazilië en Nederland, en ook de kleinere zijn intrigerend, bijvoorbeeld dat men in tropisch São Luís ervan overtuigd is dat in de regen lopen, zelfs bij 30 graden Celsius, tot een verkoudheid leidt, en dat verkoudheid als een veel ernstiger kwaal gezien wordt dan in NL. Of neem het feit dat tocht in huis in NL als bedreiging beschouwd wordt voor de gezondheid en in bijna altijd snikheet São Luís als bitter noodzakelijke ventilatie.

Nog een saillant verschil: in Brazilië én in Nederland nemen automobilisten regelmatig voorrang en in beide landen leidt dat gedrag vaak tot woede bij de bestuurders over het aangedane onrecht: ze kijken boos, schelden, tuteren en nog veel erger, en de daders in Nederland én in Brazilië produceren dan vaak de welbekende opgestoken middelvinger. De Nederlanders hebben echter nog niet ontdekt wat veel Brazilianen al lang in praktijk brengen: de bij voorbaat bedankende opgestoken duim. Je welwillendheid wordt rechtstreeks door dat gebaar aangesproken en je lacht en knikt.

Sommige verschillen gaan wat verder, en kunnen tot hilarische situaties leiden. Motels, bijvoorbeeld, dienen in Brazilië uitsluitend voor seks. Je hebt er die zich opvallend koest houden, zonder opzichtige reclame, en andere die de automobilisten van kolossale billboards toeroepen dat het tijd wordt om ‘de olie te verversen’. Motels worden bezocht door jongeren zonder eigen woonruimte, echtparen met kinderen thuis, vreemdgangers en prostituees met hun klanten. Motelbezoek is in Brazilië heel gewoon.

Stel je voor, een rondtoerend, wat ouder Hollands echtpaar besluit besluit nietsvermoedend de nacht eens in zo’n authentiek Braziliaans motel door te brengen. De onzichtbaar blijvende Braziliaanse baliebediende begint duidelijk te maken dat ze per drie uur moeten betalen…

Braziliaanse mildheid versus Nederlandse meedogenloosheid

In de supermarkt, in het verkeer, op het strand: zowel in Brazilië als in Nederland, word je soms geconfronteerd met wat algemeen beschouwd wordt als asociaal gedrag. Maar de reacties verschillen hemelsbreed.

De Nederlander zet het vaak al op een mopperen bij de geringste overtreding van een van zijn vele regeltjes; de Braziliaan accepteert. Blokkeert een automobilist de stoep bij een oprit, dan neemt ergernis, boosheid en zelfs hevige verontwaardiging bezit van de NL-mens terwijl de Brazilië-mens er zonder gemok omheen loopt. In NL bezigt men, al of niet in gedachten, termen als klootzak, lul/trut en idioot; in Brazilië gebruikt men meestal de term mal-educado, ‘slecht-opgevoede’. Wat een ontkenning van de medemens in NL! En wat een medemenselijkheid in Brazilië, waar men als het ware zegt: als hij/zij goed opgevoed was dan zou hij/zij zich beter gedragen.  

Afgezien van het probleem ‘is dat mal-educado eigenlijk wel in het Nederlands te vertalen?’, vraag je je af: hoe ontwikkeld of beschaafd kan een cultuur worden? Waar gaat het streven naar volmaaktheid aan zichzelf te gronde? Naar welk tegendeel kunnen we dan door schieten? Is pappen en nat houden dus wijsheid?