Het oerleren!

Het oude, het nieuwe en het oerleren *

If you teach a man anything, he will never learn.
George Bernard Shaw *

Wat een ondertitelcursus nooit kan zijn

Omdat ondertitelen vooral een vaardigheid is, een ambacht, beoogt onze cursus dus geen kennisoverdracht. Als kennisoverdracht voorop zou staan, zouden we alle ins en out van het ondertitelen theoretisch behandelen, de lessen laten leren, en na examinering tegen geslaagde leerlingen zeggen: ‘Jullie zijn nu gediplomeerde ondertitelaars, ga maar solliciteren.’ Iedereen die in Ondertitelland werkt, weet dat dit absurd zou zijn. Ondertitelen valt niet via kennisoverdracht te leren.

Het elastieken regelgebouw

De ondertitelregels liggen niet vast. Er zijn zelfs geen vaste rangordes tussen de regels in de trant van dit is belangrijker dan dat. Het gebouw van ondertitelregels is niet van beton, het is uitermate flexibel en variabel, eerder dus van elastiek. Onze cursisten leren dit regelgebouw te gebruiken, en aan het eind van de cursus zijn ze in staat zelfstandig, via telkens weer andere, situatiespecifieke wegen, tot de beste afwegingen te komen en de optimale ondertitel.

Het oerleren

Onze cursus lijkt in eerste instantie misschien een vorm van ‘kennisconstructie’, ofwel ‘het nieuwe leren’, waarbij leerlingen zelfstandiger en actiever opereren dan bij ‘kennisoverdracht’. Maar hoe leuk ‘het nieuwe leren’ ook klinkt, onze cursus valt daar niet onder. Dat zou namelijk nog altijd een intellectuele dwaalweg betekenen, de weg die leidt tot kennis in plaats van vaardigheid. Onze cursus gaat een reuzenstap verder. Hij mikt, met z’n accent op achterliggende ondertitel-afwegingen, met al z’n voorbeelden van hoe het wel en niet moet, al z’n uitleg over wegen en dwaalwegen, en zijn dubbele, op inzicht en oefenen gerichte opzet, op niets minder dan een succesvolle overdracht van vaardigheden, vaardigheidsconstructie, ofwel het oerleren.

Als cursist leer je dus zelf juiste afwegingen te maken, die leiden tot de best mogelijke ondertitels. Daarom bestaat de cursus voornamelijk uit begrijpen en doen. Begrijpen is inzicht verwerven in de achterliggende, kijkergerichte ondertitelprincipes, en doen bestaat uit oefenen en nog eens oefenen met de gevarieerde, in moeilijkheidsgraad oplopende videobestanden. Daarom ook, en om klakkeloosheid en matige kwaliteit tegen te gaan, hanteren we de richtlijn dat het E-book met zijn overzichtelijk ingedeelde principes en pregnante, exemplarische voorbeelden níet moet worden geleerd! Het dient alleen maar zo goed mogelijk te worden begrepen. Hoef je bij deze cursus dan helemaal niets op de ouderwetse manier te ‘leren’? Jawel, de basisregels, die moet je leren. Die zijn je eerste automatismen, je eerste praktijkervaring. 

De grootste uitdaging

In het begin zien we bij onze cursisten soms blokkades ontstaan door verwachtingspatronen en gewoonten voortkomend uit het misverstand kennisoverdracht, ‘het oude leren’ en kennisconstructie, ‘het nieuwe leren’. Mede door gewendheid aan die denkgerichte leervormen proberen zij de cursus op kennis-achtige manieren te doen, wat hun leerproces belemmert. Voor deze cursisten is meegaan in onze richtlijnen dan ook niet altijd een sinecure. Uitdagingen voor hen zijn vertrouwen op ons cursusmateriaal en onze aanpak, en over hun eigen blokkades heen kijken. Aan ons de taak om op de juiste punten duwtjes te geven in de goede richting: die van het zelf-afwegen, zelf-doen en zelf-kunnen, zodat ook deze cursisten overstag gaan en goede ondertitelaars kunnen worden. Soms komen ze geleidelijk tot het juiste inzicht, en soms zien ze van het ene op het andere moment het ondertitellicht.

Betere vertalers, geslaagdere mensen

Doordat ook bij gewoon vertalen, en helemaal bij literair vertalen, veel van bovengenoemde kennisaspecten spelen, en deze ondertitelcursus dwingt tot hele in plaats van halve oplossingen, tot werkelijk loslaten van het origineel en er juist daardoor in de doeltaal zo dicht mogelijk bij in de buurt te komen, worden cursisten door het doen van de cursus vrijwel altijd betere vertalers. Ze worden zelfstandiger in hun afwegingen, leren beter om te zetten, vertalingen in natuurlijker en soepeler Nederlands te produceren.  Het is niet eens overdreven om te stellen dat niets zo goed helpt om een goede vertaler te worden als een goede cursus ondertitelen.

En misschien het allermooiste van de cursus: de cursisten hebben bewust het oudere, natuurlijkere proces doorgemaakt van vaardigheidsconstructie, het oerleren. Wie weet kunnen ze dat benutten op andere terreinen van hun leven!

* Over de in het onderwijs toegepaste leermethode OERleren: Ontdekken-Ervaren-Reflecteren, past in zoverre in het ‘oerleren’ van onze cursus en dit stuk dat Ontdekken staat voor inzicht verwerven, Ervaren voor zelf oefenen, en Reflectie op de laatste plaats komt, geen doel op zich is en niet leidend mag worden, als dat al zou kunnen.

* Hoezo het motto van Shaw boven aan dit stuk? Gewoon, leren doe je door te doen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.